Ne kemi parë sesi Kur‘ani angazhon audiencën në lutjet e gjata për të arritur monoteizmin përfundimtar. Nganjëherë ky angazhim realizohet në formën e tregimit. Një ndër pjesët më intriguese është episodi në të cilin Ibrahimi angazhon komunitetin e në një seri argumentesh dhe demonstrimesh. Në botëkuptimin Kur‘anor, tregimet e Ibrahimit nuk lidhen vetëm me historinë e tij, por gjithashtu lidhen edhe me kohën e Profetit Muhamed si dhe me tendencat e përjetshme në qasjet e njerëzimit me Zotin. Si me Ibrahimin, ashtu edhe me ne. Në fillim të thirrjes së Ibrahimit për profeci, Kur‘ani përshkruan Ibrahimin kur i afrohet babait të tij dhe e paralajmëron: "A statuja (idhuj) adhuron për zota? Unë po të shoh ty dhe popullin tënd në një humbje të sigurt." Ibrahimi më pas i afrohet komunitetit, qëndron në të njëjtin nivel me ta, dhe vepron siç Profeti Muhamed do ta identifikonte si "të flasësh me njerëzit në nivelin e tyre të njohjes". Pasi shikoi që ata adhuronin një yll, Ibrahimi tha me zë të lartë: "Ai është Zoti im." Por, kur ylli u zhduk, Ibrahimi tha: "Nuk i dua ata që perëndojnë". Më pas ai shikon hënën kur del dhe thërret sërish: "Ky është Zoti im." Por, kur hëna largohet ai sërish thotë: " Nëse Zoti im nuk më udhëzon, unë me siguri do të jem në mesin e njerëzve të humbur." Më në fund ai e shikon diellin kur lind dhe thotë: "Ky është Zoti im, ky është më i madhi!" Kur dielli perëndon- ashtu siç të gjitha fenomenet e tjera të natyrës- Ibrahimi i kthehet komunitetit të tij dhe deklaron:

 

“O populli im, unë jam i pastër nga ajo që ju i shoqëroni Zotit! Unë me veten time i drejtohem Atij që krijoi qiejt e tokën, larg besimeve të tjera; unë nuk jam prej atyre që i përshkruajnë shok!” 22 (Kur‟an 6:74-79)

 

 Si e shpjegojmë nënshtrimin e Ibrahimit ndaj Zotit Një në pjesët e mëparshme të këtij tregimi? Gjatë shekujve, myslimanët e kanë interpretuar këtë tregim në mënyra të kundërta. Ndoshta qasja më pak imagjinative është të shohim Ibrahimin thjesht si një aktor të madh, i cili kalon disa momente me komunitetin e tij në një natë në mënyrë të tillë që të mund të kundërshtojë me radhë hyjnitë e propozuara nga ata. Por, myslimanët e tjerë, sidomos disa nga mistikët, shohin diçka më të ndershme dhe paradigmatike në veprimin e Ibrahimit, që ilustron në këtë pikëpamje, se të gjithë cilësitë njerëzore janë në rritje nëpërmjet konceptimeve më të larta të hyjnisë. Fillimisht ne imagjinonim Zotin si një version pak më i mirë i vetes sonë, pastaj ngushëlluesi i të gjithë kësaj zhduket nga jeta jonë dhe më vonë një mbret, para se më në fund të kuptojmë që Zoti është Një dhe i Vetmi, përsosmëria e Dashurisë, Madhështisë dhe Bukurisë.

 

Ashtu siç Ibrahimi ftoi popullin e tij në besimin e Zotit Një, po kështu veproi edhe Kur‘ani me arabët para islamikë. Argumenti lëviz- gjatë një periudhe prej vitesh- nga deklarata se myslimanët do të adhurojnë vetëm Zotin Një, në pohimin se hyjnitë e tjera nuk kanë asnjë efikasitet, dhe më në fund deklarata prerazi se ekziston vetëm Zoti Një. Përfundimisht, argumenti Kur‘anor ngrihet në nivelin e pohimit se hyjnitë e adhuruara nga arabët para islamikë janë thjesht emra pa asnjë realitet- etiketa, si të thuash, nëse do të hiqen nuk do të kemi më hyjni të tjera alternative, por thjesht një zbrazëti. Kur‘ani thotë në lidhje me “Ata (që i adhuroni ju) nuk janë tjetër, vetëm se emra që ju dhe prindërit tuaj i emërtuat; All llahu nuk zbriti për ta ndonjë fakt. Po ata (idhujtarët), nuk ndjekin tjetër vetëm se paragjykime dhe çka duan vetë, megjithëqë prej Zotit të tyre u pat ardhur udhëzimi.” (Kur‟an 53:23) E njëjta kritikë është bërë edhe nga profeti Jusuf, i cili fton shokët e tij në burg të kenë besim në Zotin Një. Ai u thotë atyre:

 

“O ju dy shokët e mi të burgut, a është më mirë të adhurohen zota të ndryshëm ose Allahun, të vetmin ngadhënjimtar? Ata që ju adhuroni përveç Allahut, nuk janë tjetër vetëm se emra që i pagëzuat ju dhe prindërit tuaj. All-llahu nuk shpalli ndonjë fakt për ta, vendimi (në çështjen e adhurimit) nuk i takon kujt, pos Allahut, e Ai urdhëroi të mos adhuroni tjetër vetëm Atë. Kjo është feja e drejtë.” (Kur‘an 12: 39-40)

 

Tematika e emrave nëpërmjet të cilëve besimtarët i drejtohen Zotit shfaqet në disa pika të ndryshme, duke krijuar kështu një mundësi të re në jetën e devotshmërisë për myslimanët. Në disa suret e para, nocioni lidhet thjesht me mundësinë e njerëzve për t‘iu drejtuar Zotit nëpërmjet emrave të ndryshëm:

“Thuaj: Thërrisni: Allah ose thërrisni Er Rrahman, me cilindo që ta thërrisni (me këta dy emra), emrat e Tij janë më të bukurit.” (Kur‘an 17:110)

 

Përfundimisht, ne kemi litanitë që quhen Emrat e Bukur të Zotit (Asma al-Husna), numri i të cilëve është vendosur tradicionalisht nëntëdhjetë e nëntë, ose ndoshta njëqind (me një të fshehur). Këto janë ajete frikësuese. Në Kur‘an thuhet se nëse Zoti do e zbriste Kur‘anin mbi ndonjë kodër, ajo do të strukej e çahej prej frikës nga Allahu (Kur‘an 59:21).

 

Por, ende Zoti e zbulon Kur‘anin në zemrën e njerëzimit- në mënyrë më specifike, në zemrën e bekuar të Muhamedit (s.a.s). Ky është një tregues që një zemër e pastër dhe e përsosur nuk është thjesht një copë e gjallë mishi në kraharor, por është vetë froni tokësor i Zotit, i përkryer për të kuptuar Fjalën e Zotit, frymën e Zotit. Një ndër bisedat sekrete mes Muhamedit (s.a.s) dhe Zotit në fakt aludon në këtë pikë: "Parajsa ime nuk mund të më mbajë mua, e as toka ime. Por, zemra e shërbëtorit tim besnik më mban mua." Një ndër shembujt më të zakonshëm i litanisë së Emrave të Dashur të Allahut, Emrave të Bukur të Zotit që recitohet është pjesa e shkëputur nga Kur‘ani që vijon:

 

“Ai është Allahu që nuk ka zot tjetër; vetëm Ai, që e di të fshehtën dhe të dukshmen, Ai është Mëshiruesi, Mëshirëbërësi! Ai është Allahu që nuk ka zot tjetër përveç Tij, sundues i përgjithshëm, i pastër (prej të metave që i mvishen), shpëtimtar (që i shpëton njerëzit prej ndëshkimit të padrejtë), sigurues (që i siguroi njerëzit me premtimin e vet dhe pejgamberët me mrekulli) mbikëqyrës (që mbikëqyr dhe përcjell çdo send), i plotfuqishëm, mbizotërues, i madhërishëm. I lartësuar është Allahu nga çka i shoqërojnë! Ai është Allahu, Krijuesi, Shpikësi, Formuesi. Të tij janë emrat më të bukur. Atë (Allahun) e madhëron çka ka në qiej e në tokë dhe Ai është ngadhënjyesi, i urti!” (Kur‘an 59:22 24)

 

Recitimi i këtyre Emrave të Dashur të Zotit konsiston në një pjesë thelbësore të traditës spiritualë në islam. Në fakt, themeli i teorisë dhe praktikës së spiritualitetit islamik është i mishëruar në  

recitimin e shumë përshkrimeve të tilla nga Kur‘ani. Për shembull, një ajet i këtij lloji në Kur‘an (2:115) thotë: “Të Allahut janë edhe (anët nga) lindja edhe nga perëndimi, dhe ngado që të ktheheni, aty është anë e Allahut. Vërtetë, Allahu është i gjerë (në bujari) e i dijshëm.” Deri tani, i kemi hedhur një vështrim botës para Muhamedit (s.a.s), një botë që ende kujton Ibrahimin pa i vënë veshin Zotit të Ibrahimit, një botë në të cilën Zoti një largohet nga krijimi dhe zbret në fushën e transhendencës përtej qasjes. Shoqëria nuk është e privuar nga etika, por e gjithë etika është praktikuar në kontekstin fisnor.

 

Muhamedi u lind në këtë botë, i cili ishte përcaktuar për atë që ne e quajmë revolucioni Muhamedan, siç do e shohim në kapitullin e ardhshëm. Ky revolucion hyri në fuqi jo nëpërmjet hedhjes poshtë të shpalljeve të mëparshme, por nëpërmjet modifikimit, redaktimit, shkatërrimit dhe riorganizimit të asaj çfarë ishte shpallur më parë. Ne tashmë kemi parë lëvizjen në Kur‘an që deklaron se myslimanët do i mbështeten Zotit për të neglizhuar idhujt e politeistëve, për të deklaruar se të gjithë veprat tona do të rikthehen tek Zoti, për të deklaruar prerazi se ekziston vetëm një Zot dhe se hyjnitë e pretenduara janë thjesht emra pa pika referimi. Nëse të gjithë myslimanët pajtohen se ekziston vetëm një Zot, pra Zoti Një, ajete të tilla si ― Ngado që të kthehemi, aty është ana e Allahut‖ hapin mundësi të reja. Në mënyra delikate dhe të komplikuara, ekziston vetëm Zoti Një:

 

 Zoti është Një.

Realiteti është Një.

Njerëzimi është Një.

Udhëheqja është Një.

Ekzistenca është Një.

 

 Për myslimanët të cilët e njohin këtë realitet, Teuhidi nuk është thjesht pohimi se ka vetëm një Zot, por thelbi drejt integrimit të gjithë realitetit. Gjithçka e thyer duhet të ndreqet sërish. Zoti është Një- njerëzimi duhet të bëhet Një. Ne duhet të shërojmë plagët e brendshme, plagët si një njerëzim, plagët me kozmosin natyror si dhe ndjenjën tonë të ndarjes nga Perëndia. Disa mistikë myslimanë, mbështetësit e Njëshmërisë së Qenies (wahdat al-wujud), panë veten e tyre si ndjekës të gjurmëve të Profetit Muhamed.

 

Para se të arrijmë tek ky tregim dhe mënyrat e shumta në të cilat myslimanët trajtojnë trashëgimin e Teuhidit, do të rikthehemi tek historia e Profetit, gjurmët e të cilit duan të ndjekin shumë persona.