Pas këtyre eksperiencave që kombinuan vështirësitë e thella me gëzimin e pa përshkruar, filloi lëvizja e fundit më e madhe e Muhamedit (s.a.s). Ky ka qenë migrimi në Jethrib, qytetin që do quhej më vonë Madinat al-nabi (―Qyteti i Profetit‖) dhe përgjithmonë do të njihej si thjesht Medina ("Qyteti"). Në historinë njerëzore, disa personazhe dhe vende fetare kanë arritur një status ikonik që brenda botës së tyre fetare, referohen si një emër i duhur. Ka shumë të cilët kanë qenë spiritualisht të zgjuar, p.sh. nëse flasim për ―një të zgjuar‖ atëherë bëhet fjalë për Budën. Në Bibël ka shumë që janë të bekuar, por fjala ―Krisht" i referohet vetëm Jezusit. Po njësoj është edhe për "të Dërguarin‖. Gjatë historisë së njerëzimit ka pasur profetë dhe të dërguar të panumërt, por në kozmosin spiritual nëse flasim për të Dërguarin e Zotit bëhet fjalë për Muhamedin (s.a.s) dhe "Qyteti" në këtë kozmos spiritual i referohet vetëm Medinës.

 

Më parë kemi përdorur analogjinë e Mekës si zemra e komunitetit islamik, vendi në të cilin komuniteti kthehet për tu ripërtërirë. Në këtë analogji, roli i Medinës është të shërbejë si mushkëritë e komunitetit, si vendi në të cilin komuniteti rikthehet për tu inspiruar- fjalë për fjalë për tu mbushur me frymë (etimologjikisht lidhet me fjalën tonë "frymëmarrje")- jo vetëm nëpërmjet Zotit, por gjithashtu edhe nëpërmjet vetë Muhamedit (s.a.s).

 

Edhe sot shumë pelegrinë përshkruajnë pelegrinazhin në Mekë si një eksperiencë dramatike dhe frymëzuese, por duhet shtuar se Medina ka një bukuri dhe ëmbëlsi të veten, një "aromë" të cilën e lidhin me Profetin. Shumë myslimanë, veçanërisht ata nga Azia Jugore kanë shkruar poezi të bukura dhe të përzemërta që shprehin lutjet e tyre për t‘iu dhënë mundësia të vizitojnë Medinën qoftë vetëm një herë dhe të mbushen me prezencën e Muhamedit (s.a.s). Për shumë pasues të Muhamedit (s.a.s), Medina do të jetë gjithmonë "Qyteti i Profetit."

 

Migrimi i Muhamedit (s.a.s) në Medine njihet ndryshe si hixhreti dhe është ndër ngjarjet më thelbësore në historinë islame. Ia vlen të përmendet se kalendari islamik nuk fillon me vitin e lindjes së Muhamedit (s.a.s) (sic nis kalendari kristian me lindjen e Krishtit), as nuk fillon me nisjen e shpalljes nga Zoti për Muhamedin (s.a.s). Por, fillon me këtë lëvizje, lëvizjen e tretë dhe finale të revolucionit Muhamedan.

 

Lëvizja horizontale nga Meka në Medine do të ndërtonte një komunitet shembull nën ligjin dhe kujdesin e Muhamedit (s.a.s). Dhe si gjithë revolucionet e tjera në kuptimin e plotë të fjalës, gjendet një trajektore në të, një rrotullim që ecën para dhe kthehet pas. Shkakton, ashtu siç duhet, një kthim përfundimtar në shtëpi si dhe një spastrim të asaj origjine. 

 

Paganët e Mekës vazhduan sërish me persekutimin e Muhamedit (s.a.s) dhe pasuesve të tij, të cilët e kuptuan që armiqësitë ishin përshkallëzuar. Ndërkohë që në fillim persekutimi prekte direkt anëtarët e margjinalizuar të komunitetit të Muhamedit (s.a.s), tashmë kishte shenja të qarta që vetë jeta e Muhamedit (s.a.s) ishte në rrezik të madh.

 

Në fakt, mekasit po planifikonin vrasjen e shpejtë të Profetit. Në këtë kohë një mirësi trokiti në derën e tyre: një komunitet nga Jethribi, qytet dyqind milje larg Mekës (akoma nuk njihej si ―Qyteti‖), erdhën tek Muhamedi dhe i ofruan besnikërinë atij duke i kërkuar Profetit të vinte tek qyteti i tyre për ta ndihmuar në zgjidhjen e konflikteve të tyre fisnore. Ata kanë qenë mjaft të impresionuar nga cilësitë e Muhamedit (s.a.s) si Amin (i Besueshmi) dhe e shikonin atë si një person me urtësi solomonike, të denjë për të gjykuar mbi ta.

 

Muhamedi në fillim dërgoi disa nga pasuesit e tij në Jethrib, ndërsa ai qëndroi nga pas. Për tu çuditur, shumë nga personat të cilët e ngacmonin dhe persekutonin Muhamedin (s.a.s) ende i besonin atij sendet e tyre. Mbi të gjitha, Muhamedi ishte njohur si Amin edhe ndaj armiqve të tij. Muhamedi nuk largohej kurrë nga Meka pa i dorëzuar të gjithë sendet personave që i kishin besuar atij.

 

Pasi Hatixhja ndërroi jetë, dy miqtë e ngushtë të Muhamedit (s.a.s) ishin Aliu- një djalosh i fuqishëm- dhe Ebu Bekri, një plak i respektuar i komunitetit. Të dy luajtën role të rëndësishme në këtë migrim. Muhamedi e ngarkoi Aliun me detyrën e rrezikshme për të fjetur në krevatin e tij ndërkohë që banda e vrasësve priste jashtë shtëpisë së Profetit. Paganët e Mekës kishin thurur një plan shumë të zgjuar: një i ri nga secili klan do të bashkohej në vrasje që në këtë mënyrë të siguroheshin që asnjë klan i vetëm nuk do të vihej në shënjestër për ndëshkim. Por siç e thotë edhe Kur‘ani:

Përkujto (o i dërguar) kur ata që nuk besuan thurnin kundër teje; të ngujojnë, të mbysin ose të dëbojnë. Ata bënin plane, e Allahu i asgjësonte, se Allahu është më i miri që asgjëson (dredhitë). (Kur‘an 8:30) 

 

Këtu qëndronte esenca e planit të Zotit: Muhamedi do të largohej drejt Jethribit nën mbulesën e natës, ndërkohë që kalorësi Ali do të zinte vend në shtratin e Profetit dhe do të përballej me rrezikun e vrasjes së tij. Muhamedi e mbuloi Aliun me pelerinën e tij të gjelbërit dhe i tha të përsëriste një ajet të sures Jasin si mbrojtje. Sipas traditës, Muhamedi hodhi pluhur në kokat e grupit vrasës, duke i verbuar ata për një moment. Kjo thuhet të jetë kuptimi i ajetit të Kur‘anit (36:9): ―Ne u kemi vënë edhe para tyre pendë edhe mbrapa tyre pendë dhe ua kemi mbuluar sytë, prandaj ata nuk shohin.‖24 Ndërkohë, Muhamedi dhe Ebu Bekri morën udhën drejt Jethribit. Kur dolën jashtë qytetit, Muhamedi shikoi me dashuri Mekën dhe tha: "Në të gjithë tokën e Allahut, ti je vendi më i dashur për mua, dhe më i dashuri për Zotin. Nëse njerëzit e mi nuk do më detyronin të largohem, kurrë nuk do të të lija ty."

 

Hixhreti nuk ishte as braktisje e Mekës dhe as harresë se nga kishte ardhur secili. Ka qenë vendosmëria për tu ngritur nga shtypja me qëllim rikthimin përfundimtar për tu përballur me shtypësit. 

 

Vrasësit paganë ndoqën Muhamedin (s.a.s) dhe Ebu Bekrin dhe u afruan shumë për të gjetur ata. Disa tradita raportojnë se gjatë hixhretit, Muhamedi dhe Ebu Bekri u fshehën në një shpellë për tre ditë.

 

Sipas këtyre shpjegimeve, Zoti mrekullisht mbuloi pjesën para shpellës me rrjetë merimange dhe vendosi një pëllumb në një pemë afër shpellës. Me fjalë të tjera, dukej si një hyrje që askush nuk mund të kishte hyrë brenda nëpërmjet saj. Padyshim ekziston diçka simbolike në këto sqarime: rrjeta e merimangës është diçka njëherësh zbukurim dhe e tejdukshme e bërë nga substancat më të forta në fushën natyrore.

 

I tillë ishte plani i Zotit: e njëjta krijesë mund të jetë shëmbëlltyrë e bekimit ose e rrënimit. Këtu rrjeta e merimangës shpëtoi jetën e Profetit dhe në një vend tjetër në Kur‘an shtëpia e merimangave është marrë si një parabolë për ata të cilët mbështeten për mbrojtje në qeniet e tjera e jo në Zot (Kur‘an 29:41). E njëjta metaforë mund të ketë kuptime të shumta në shkrimet e shenjta që kanë shtresa të pafund kuptimesh. P.sh., pëllumbi që qëndroi në hyrje të shpellës, më parë në kohët biblike pëllumbi ka qenë simbol i shpirtit.

 

Muhamedi dhe Ebu Bekri përfundimisht arritën në Jethrib, të cilët u pritën me gëzim dhe poezi të bukura të kompozuara në nder të Profetit. Aliu gjithashtu do të bashkohej me ta pas disa ditësh. Për tre ditë të tëra ai u mor me shpërndarjen e mallrave që armiqtë e Muhamedit (s.a.s) dhe të tjerët i kishin besuar atij, një tregues i mëtejshëm i nivelit të besimit që të gjithë ata kishin në vetë personin të cilin po e persekutonin. Kur Muhamedi arriti në Medinë, takti i tij ishte i thjeshtë atje, një përkujtim i nevojës për të lidhur aktet e adhurimit me kujdesin për të varfrin:

 

 "O njerëz, përshëndeteni njëri-tjetrin me Paqe (Selam); Ushqejini të uriturit; Nderoni lidhjet farefisnore; Lutuni në orët e vona kur të tjerët janë në gjumë. Kështu do të hyni të qetë në Parajsë.” 

 

Veprimi i parë i përbashkët në Medinë ishte ndërtimi i Xhamisë, në fakt xhamisë së parë myslimane. Ishte një xhami e thjeshtë, e ndërtuar përmes bashkëpunimit të shumë prej besimtarëve. Trungjet e disa palmave i përdorën si shtylla për të mbështetur degët e palmave që krijonin strehë nga dielli, por pjesa më e madhe e oborrit u la e hapur- një model që do të ndiqej në pjesën më të madhe të botës islame. Vetë Muhamedi ndihmoi në ndërtimin e xhamisë dhe gjatë punës recitonte këtë varg poezie: 

 

Nuk ka jetë veç jetës në botën tjetër, 

O Allah, ki mëshirë për Ansarët dhe për Muhaxhirët.

 

Një nga mënyrat në të cilat mëshira e Zotit u lëshua mbi Ndihmësit (Ansarët, ata nga Medina të cilët e pritën Profetin) dhe Migrantët (Muhaxhirët, ata të cilët e shoqëruan Muhamedin (s.a.s) nga Meka) ishte nëpërmjet lidhjes së vëllazërisë. Deklarata e parë e Muhamedit (s.a.s) ishte të ndryshohej struktura shoqërore e komunitetit të Jethribit (tashmë Medinës). Profeti bashkoi çdo anëtar të ndihmësve me një anëtar të migrantëve për të krijuar kështu një lidhje të besimit që tejkalonte dhe përmbyste lidhjet fisnore dhe statusin e klasës socio-ekonomike. Vëllai besimtar i vetë Profetit nuk ishte askush tjetër veç Aliut. Në njërin ndër fjalimet e tij të para, Muhamedi predikoi këto fjalë:

 

 Lavdia i takon Allahut, të cilin unë e adhuroj dhe u kërkoj edhe juve ta adhuroni. Strehohemi tek Allahu nga vetë mëkatet tona dhe nga të këqijat e veprave tona. Atë të cilin Zoti e udhëzon, asnjë nuk mund ta largojë nga rruga e drejtë; Dhe atë të cilin e humbet, askush nuk mund ta udhëzojë. Dëshmoj se nuk ka Zot tjetër përveç Allahut. Dhe ai është i pakrahasueshëm... Duaje atë që do Zoti yt.

Duaje Zotin me gjithë zemër, Mos u lodh nga fjala e Allahut dhe përmendja e tij.

Mos ngurtëso zemrën tënde ndaj tij...

Duajeni njëri-tjetrin për hir të Allahut. Në të vërtetë Allahu zemërohet kur Besa e tij thyhet. Paqja qoftë mbi ju.

 

Ky komunitet ishte i bazuar në besimin në Allah dhe dashurinë për njëri-tjetrin ―për hir të Zotit,‖ ashtu siç ky fjalim i porositi ata. Në Medinë kornizat e përgjithshme morale të mësimeve të Muhamedit (s.a.s) u ndërlidhën me një seri të plotë të urdhrave etike, ligjore dhe sociale. Myslimanët janë lutur që në kohën e Muhamedit (s.a.s), Hatixhes dhe Aliut, por ka qenë në Medinë, ku lutjet (namazet) e përbashkëta u ofruan ditëve të premte. Arabët kanë qenë të njohur me imazhin e shtyllave që mbajnë tendat dhe Muhamedi përdori këtë imazh për të përshkruar mënyrën në të cilën besimi mbahet dhe mbështetet. Në qoftë se besimi në Zot (Shahada) ishte shtylla e besimit, në Medine pikërisht kjo shtyllë u transformua në një vendbanim të plotë- vendbanimin e islamit.

 

 Madje edhe ajetet e shpallura për Muhamedin (s.a.s) filluan të ndryshojnë natyrën e tyre në Medinë. Suret e shpallura në Mekë kanë qenë suret e shkurtra, shpesh apokaliptike në natyrë që flasin rreth fundit të ditëve. Në Mekë Kur‘ani fliste në mënyrë poetike dhe të fuqishme rreth mënyrës si toka do të përmbyset, një përshkrim i ngjarjes që parashikohet të ndodhë Ditën e Gjykimit dhe një përshkrim simbolik se si revolucioni Muhamedan po përmbyste dhe po trazonte modelet fisnore dhe politeizmin fetar të "rrugës së të parëve".

 

Por, kjo nuk ishte e mjaftueshme për tu përmbysur kaq thjeshtë; diçka duhej të ofrohej në këmbim, diçka më e dhembshur, më bujare dhe më e bukur. Këto mësime u ofruan në Medinë. Vargjet e Kur‘anit të shpallura në Medinë adresuan shumë pyetje të domosdoshme me të cilat komuniteti i ri po përballej- pyetjet e martesës dhe vdekjes, trashëgimisë dhe divorcit. Nëse në Mekë myslimanët përballeshin kryesisht me paganët, këtu ata duhej të pajtoheshin me prezencën e çifutëve dhe të krishterëve.

 

Kështu, shumë sure të Kur‘anit të shpallura në Medinë trajtojnë narrativat biblike të profetëve që janë të njohura për ne nga Bibla. Në fakt, skolastikët Kur‘anor më vonë kanë ndarë Kur‘anin në suret e shpallura në Mekë (Makki) dhe ato të shpallura në Medinë (Madani). Supozimi i nënkuptuar është se nuk mund të kuptosh domethënien e ajeteve të pasura të shkrimeve të shenjta pa ditur diçka në lidhje me kontekstin në të cilat- dhe shpesh kundër të cilave- janë shpallur. 

 

Shumë persona të cilët e lexojnë Kur‘anin për herë të parë befasohen kur gjejnë përkrah sureve të cilët diskutojnë mëshirën dhe dhembshurinë e pafund të Zotit- të tilla si Zoti është më afër nesh, p.sh., se vetë damarët e qafës sonë (Kur‘an 50:16)- gjenden edhe sure të cilat janë shpallur gjatë periudhës që Muhamedi merrej me "hipokritët": ata që gënjyen, tradhtuan dhe mashtruan dhe ata të cilët godisnin në shpinë komunitetin e sapokrijuar, ndërkohë që pretendonin të përkrahnin misionin e Muhamedit (s.a.s). Pa marrë parasysh kontekstin, këto ajete mund të duken të çuditshme apo edhe mizore. Ne tani do të kthehemi në kontekstin e trazuar të politikave të diskutueshme në të cilat Muhamedi e gjeti veten të ngatërruar në vetë qytetin që do të kujtohej përherë si Qyteti i tij.