Një ndër tiparet karakteristike të islamit është mënyra se si gërsheton teologjinë dhe historinë, njohuritë mistike dhe biografinë. Në mes të narrativës biografike të ngjitjes së Muhamedit (s.a.s) në parajsë ne prezantohemi me një ngjarje që konsiston në një kuptim të thellë teologjik për myslimanët. Në këtë ngjarje, Muhamedit (s.a.s) i sjellin dy enë, një të mbushur me qumësht dhe një tjetër me verë. Të dy opsionet janë të bekuara, pasi të dy likuidet gjenden në lumenjtë e parajsës, sipas ajetit të mëposhtëm Kur‘anor:

"Shembulli i xhenetit, i cili u është premtuar atyre që janë ruajtur (të devotshëm), në të cilin ka lumenj me ujë të mirë për pije, lumenj nga qumështi me shije të paprishur, lumenj nga vera e shijshme për njerëz, lumenj nga mjalti i kulluar.” (Kur‟an 47:15)

 Në parajsë ekziston një zgjedhje mes qumështit dhe verës, megjithatë gjatë ngjitjes Muhamedi zgjedh enën e mbushur me qumësht dhe piu nga ajo. Xhebraili e vlerësoi Muhamedin (s.a.s): "Ti ke qenë i mirë udhëzuar në rrugën e të parëve, kështu udhëzoji edhe njerëzit e tu. Vera është e ndaluar për ju."

Çfarë është ―rruga primordiale,‖ e referuar në islam si fitra? Ky është çelësi për të kuptuar islamin e vërtetë. Kur‘ani thekson nevojën për të kujtuar se kush dhe çfarë jemi- ne jemi nga Zoti dhe duhet të njohim Zotin. Sipas perspektivës së fitras, qëllimi është më tepër se vetëm ruajtja nga mëkatet. Duhet të kthehemi në të njëjtën gjendje të pastër primordiale dhe ndriçuese në të cilën është krijuar çdo qenie njerëzore. Sipas Kur‘anit, ka qenë një periudhë para subjekteve të kohës dhe hapësirës, një periudhë para-ekzistencës (azal) ku Zoti mblodhi shpirtrat e të gjithë njerëzimit dhe i pyeti me një pyetje retorike përfundimtare: E lestu bi rabbikum? (A nuk jam Zoti juaj?) (Kur‟an 7:172)

Pyetja është ajo që jehon mes spiritualitetit islamik, ashtu siç jehon përgjigja e njerëzimit, ―Po-ja!‖ (bal) e theksuar. Kur‘ani kurrë nuk vë në diskutim ekzistencën e Zotit, një realitet që thjesht pranohet si i vërtetë. Por, për më tepër mbart dëshminë e besëlidhjes së njerëzimit me Zotërimin e Allahut. Ekziston një ndryshim mes hyjnisë dhe zotërimit: Zotërimi (rabbubiya) është marrëdhënia mes njerëzimit dhe hyjnores. Allahu është gjithnjë Allahu- hyjnorja paraprin, përshkon dhe vazhdon pas përjetësisë- por zotërimi është ndryshe. Që zotërimi të ekzistojë, njerëzimi duhet të ekzistojë që në këtë mënyrë të krijohet lidhja mes Zotit dhe shërbëtorit. Është e njohur se njerëzi, si shërbëtorë i Zotit, ka nevojë për Zotin, madje edhe vetë Zoti ka "nevojë‖ për shërbëtorët e tij nëse Zoti do të posedojë cilësinë e zotërimit. Para se njerëzimi të futet në imazhin kozmik, Zoti është Zot, por deri atëherë as Zoti nuk e ka realizuar plotësisht potencialin e zotërimit. Krijimi i njeriut nuk ka qenë një aksident, as nuk ka qenë i pakuptimtë.

Para krijimi, Zoti ishte Zot, por nuk cilësia e zotërimit të tij nuk ka qenë aktualizuar ende. Krijimi ynë ka pasoja kozmike edhe për Zotin, pasi i mundëson Atij të përsosë atributin e zotërimit përmes marrëdhënies me njerëzimin. Një analogji mund të ilustrojë këtë më qartë. Para se një burrë dhe një grua të kenë fëmijë, ata mund të jenë të dashur dhe të dhembshur, por cilësia prindërore nuk është shprehur dhe aktualizuar ende tek ata. Sjellja në jetë e një fëmijë nxjerr në pah cilësitë e fshehura në prindër. Kjo mund të jetë një analogji se si Zoti krijon një situatë në të cilën cilësitë hyjnore të zotërimit janë të fshehura. Krijimi ynë nuk është një aksident, por një pjesë e domosdoshme e procesit hyjnor të vetë-realizimit.

Nëse kjo marrëveshje është e rëndësishme për Zotin, edhe më e rëndësishme është për njerëzimin: shenja e kësaj dëshmie, kjo dëshmi ndaj zotërimit të hyjnisë është lënë në zemrat e njerëzve. Ne jemi krijuar për një qëllim: për të njohur Zotin, për të qenë njerëz të plotësuar dhe për të pasqyruar atributet e Zotit në këtë tokë. Të pyesësh mbi kuptimin e jetës dhe ekzistencës është një gjë dhe një gjë tjetër të deklarosh se krijimi i njerëzimit është pjesë e domosdoshme e vetë procesit të kuptimit.

Njohja rreth kësaj marrëveshje primordiale (ahde alast, të cilën mistikët islamikë nuk lodhen kurrë së përmenduri) është e fshehur thellë në shpirtin e njeriut. Këtu qëndron çelësi më i rëndësishëm për të kuptuar islamin: kur Kur‘ani flet për të "pafetë," termi nuk i referohet thjesht atyre të cilët kanë mohuar besimin apo mesazhin e Muhamedit (s.a.s). Të jesh i pafe (kafir) sipas pikëpamjes Kur‘anore do të thotë të mbulosh diçka- të mbulosh realizimin e asaj për të cilën jemi krijuar. Do të thotë të mbulosh xhevahirin e brendshëm të natyrës primitive, fitra, që përbën një gabim të madh kufri (mosbesimi). 

Me këtë domethënie teologjike të ngjarjes në mendje, le të kthehemi tek zgjedhja e Muhamedit (s.a.s) mes verës dhe qumështit. Vera qiellore është e lejuar- madje edhe vetë Kur‘ani përmend ekzistencën e verës në Parajsë, megjithëse një vere që nuk pengon gjykimin apo dehjen (Kur‘an 37:47)- por vera është e ndaluar në tokë, pasi çon në turbullimin e njohjes dhe kujtesës. Siç e kemi parë, Muhamedi zgjedh qumështin- pijen e foshnjave, pijen që është më e afërt me ushqimin primitiv, ushqimin e nënës- mbi verën. Në traditën islamike, Muhamedi është quajtur Ummi, që shpesh përkthehet si profeti ―i paditur‖. Myslimanët shpesh janë përpjekur të theksojnë mrekullinë e natyrës së Kur‘anit duke vënë në pah mungesën e arsimit formal të Muhamedit (s.a.s), edhe në lexim edhe në shkrim para se të marrë zbulesën. Është e vërtetë se Muhamedi nuk kishte marrë asnjë mësim tokësor dhe se dija e Zotit erdhi tek ai nëpërmjet shpalljes. Por, fjala Ummi ka një tjetër kuptim që është më i menjëhershëm dhe më intim se fjala "i paditur". Fjala vjen nga Umm, që do të thotë "nënë".

Kështu që Muhamedi gjithashtu është profeti amënor, i cili zgjodhi qumështin e nënës mbi verën. Po kështu, myslimanët të cilët ndjekin gjurmët e tij zgjedhin pafajësinë e foshnjave, një kthim në pafajësinë e pastër spiritualë të fitras. Në një rrëfim të shquar lidhur me gjininë, poeti mistik pers ‗Attar madje e pyet Profetin të jetë si nënë, të ushqejë ymetin e tij si foshnja- që vjen gjithashtu nga Umm (nëna)- nga gjiri i tij i mëshirës.

Shir deh ma¯ ra¯ az pesta¯n-e karam (Na jep qumësht nga gjiri i mëshirës.)