Tranzicioni i trazuar nga periudha e Profetit Muhamed deri tek mosmarrëveshjet e vazhdimësisë dhe martirizimi i Huseinit kanë lënë një gjurmë të madhe në pikëpamjet e myslimanëve të ndryshëm gjatë historisë në marrëdhëniet mes kohës dhe sferës së shpirtit. Në pjesën më të madhe të traditës sunite u paraqit një nocion sipas të cilit me kalimin e kohës gjendja shpirtërore e kozmosit gradualisht bie.

Ditët më të përsosura parashikoheshin të ishin ato të Profetit dhe periudha e shpalljes, më pas periudha e al-Salaf al-Salih, paraardhësve të drejtë, dhe më pas periudha e atyre që erdhën më vonë, pasuesve. Madje ky model është ndryshuar pak për të lejuar për një figurë mujaddid (të re) që do të dal çdo shekull për të ri fuqizuar besimin, por nocioni rënies morale dhe spirituale vazhdojnë në disa pjesë. Një anë kritike e këtij nocioni të rënies ishte nostalgjia dhe idealizmi i periudhave të mëparshme, veçanërisht të katër kalifëve të parë, të cilët ishin idealizuar si "Udhëheqësit e Drejtë" (al-rashidun).

Myslimanët nuk mund të arrinin realisht të rikrijonin periudhën e Profetit, duke qenë se asnjëherë nuk do të ishte asnjë person si ai i cili do të arrinte të merrte shpalljen direkt nga Zoti. Megjithatë, periudha e katër kalifëve të parë konsistoi në një paradigmë për periudhën pas-profetike në të cilën komuniteti mysliman- gjoja- jetonte në përputhje me mësimet e Zotit dhe Profetit.

Do të ishte shumë më e vështirë për shiitët të marrin pjesë në një mënyrë retrospektive në idealizmin e ―paraardhësve të drejtë,‖ duke përjashtuar Aliun. Në fund të fundit, e njëjta periudhë e al-Salaf al-Salih dhe brezi i mëvonshëm i pasuesve është ai në të cilin Aliut iu mohua pozita e liderit që sipas shiitëve ishte e tij dhe vetëm e tij, dhe mbi të gjitha, shumë prej anëtarëve të familjes së Profetit u masakruan gjatë asaj kohe.

Thënë ndryshe, dallimet historike mes pikëpamjeve shiite dhe sunite nuk ishin thjesht në lidhje me atë se kush duhej të ishte lideri i umetit mysliman apo se cilat duhej të ishin rolet dhe përgjegjësitë e këtij personaliteti, por rreth vetë botëkuptimit të secilës traditë. Këto dallime dhe veçanti të secilës traditë janë të një rëndësie të madhe duke qenë se myslimanët sot kërkojnë të marrin dialogun mes sunive dhe shiitëve me po aq seriozitet sa kanë marrë dialogun ndër fetar.

Sot ne shikojmë myslimanë të shumtë, që është sigurisht një iniciativë e merituar, që flasin në vija të përgjithshme me qëllim të bashkimit të pikëpamjeve sunite dhe shiite. Në të njëjtën kohë, është jetike që respekti i ndërsjellë dhe bashkëjetesa nuk janë një dëshmi për zhdukjen e veçorive dhe ankesave të vërteta historike. Kjo është e rëndësishme sidomos për shiat: si një traditë minorene, ata duhet të ruajnë identitetin e tyre para traditës së madhe dhe dominonte sunite.