Nga fundi i jetës së Muhamedit (s.a.s) ndodhi një ngjarje që kishte si synim t‘i mësonte komunitetin mysliman mësimin që ishte shpallur për ta pak nga pak. Sipas kësaj narrative- që duket si vetë deklarata e parë e Muhamedit (s.a.s) e ruajtur në koleksionin rigoroz të hadithit të përpiluar nga dijetari Muslim Ibn Haxhaxh- i Dërguari i Allahut ishte ulur me një grup të vogël shokësh kur një udhëtar iu afrua atyre. Të pranishmit u çuditën nga origjina e këtij mysafiri misterioz, pasi rrobat e tij ishin rrezatuese të bardha dhe nuk dukej asnjë shenjë udhëtimi tek ai. Ai iu afrua Muhamedit (s.a.s) dhe u ul aq pranë tij saqë gjunjët e tyre u cekën. Ai pastaj vendosi dorën e tij mbi këmbë të Muhamedit (s.a.s) dhe i tha: "O Muhamed, më thuaj: Cili është kuptimi i dorëzimit (islamit)?" Muhamedi u përgjigj:

Të dorëzohesh do të thotë të dëshmosh se nuk ka Zot tjetër përveç Allahut dhe se Muhamedi është i Dërguari i Tij, të falësh namazin, të japësh zekatin, të agjërosh Ramazanin dhe nëse mundesh të kryesh haxhin në Shtëpinë e Shenjtë (Qabe). 

Pyetësi tha: ―Ke thënë të vërtetën.‖ Të gjithë të pranishmit u çuditën sesi ky i panjohur në fillim do të fliste me Muhamedin (s.a.s) në një mënyrë kaq intime dhe më pas do të konfirmonte përgjigjet e Profetit. Ai më pas tha: ―Më thuaj, cili është kuptimi i besimit (imanit)‖? Muhamedi u përgjigj: Të besosh në Allah, të besosh në engjëjt e tij, librat e tij të shenjtë, të Dërguarit e Tij dhe Ditën e Gjykimit si dhe të besosh se asnjë e mirë apo e keqe nuk ndodh përveçse me lejen e Allahut. Sërish folësi pohoi, "Ke thënë të vërtetën,‖ dhe vazhdoi të pyeste: "Çfarë është përsosmëria shpirtërore (ihsani)?‖ Muhamedi u përgjigj: Është të adhurosh Allahun sikur ta shikoje Atë, dhe nëse nuk e shikon ti, të kujtohesh se Ai të shikon ty. Pas një pyetje rreth fundit të botës, pyetësi u largua. Muhamedi u kthye në drejtim të miqve të tij dhe tha: "A e dini se kush ishte ai pyetës?" Shokët u përgjigjën, siç ishte zakoni i tyre: "Zoti dhe i Dërguari i tij e dinë më së miri." Muhamedi tha: "Ai ishte Xhebraili, i cili kishte ardhur për t‘u mësuar juve fenë tuaj."

Disa pika udhëzuese duhet të bëhen rreth këtij tregimi. Modeli pedagogjik i mësimit, nga Zoti tek engjëlli Xhebrail, nga Xhebraili tek Muhamedi, nga Muhamedi tek shokët e tij dhe si përfundim tek dëgjuesit apo lexuesit e tregimit, është ende një tjetër shembull i transmetimit të mirësisë dhe mësimeve. Gjithashtu e rëndësishme është edhe mënyra në të cilën besimi, vepra dhe spiritualiteti ecin paralelisht. Nuk mjafton të kesh besim në Allah dhe të Dërguarin e tij- duhet gjithashtu edhe të ushqesh të varfrin dhe të falësh namazin. Qëllimi i një jete fetare, padyshim, është të shikosh Zotin- ashtu siç Muhamedi e shikonte Allahun. Nëse ne nuk mundemi- dhe shumica nga ne nuk munden- atëherë neve na është thënë të jemi të ndërgjegjshëm si të veprojmë duke u kujtuar se Zoti të paktën na shikon neve. Gjatë shekujve disa mësues spiritual myslimanë e kanë vendosur këtë urdhër në mënyrë më të drejtpërdrejtë: si do të reagonim ne nëse profeti po na shikon neve, ose nëse imagjinojmë Profetin (tasawwur-e rasul)? Si do të reagonim nëse imagjinojmë se mësuesi ynë spiritual po na shikon neve (tasawwur-e rasul)?

 Grupi i parë i përgjigjeve identifikonte atë që zakonisht quhet pesë Shtyllat: dëshmia e besimit, namazi, zekati, agjërimi dhe haxhi. Analogjia e shtyllës ishte mjaft e gjetur në një shoqëri që ishte mësuar me tendat, pasi mbi ata mbështetej gjithçka tjetër. Lutjet në veçanti janë identifikuar si vendimtare për të mirëmbajtur jetën fetare. Në fund të fundit, e tërë ekzistenca transformohej në një lutje. Por, nëse dikush nuk mund të qëndronte i vetëdijshëm ndaj Allahut në çdo frymëmarrje, të paktën mund të falte namazin pesë herë në ditë. Megjithatë kishte ende, ende shumë, për një jetë fetare përveç pesë shtyllave- ashtu siç shtëpia ka nevojë për më tepër se vetëm shtyllat për ta mbajtur atë. Komponenti tjetër i jetës fetare ishte rregulla e mirësjelljes, manierizmat si dhe modeli i sjelljes jo egoist dhe i edukuar që Muhamedi ka mishëruar dhe komuniteti i tij ka kërkuar të ndjekë.

Ekziston një pohim shumë më radikal në këtë narrativë. Ajo që përgjithësisht mendohet si ―fe‖ këtu- që është, islami- është identifikuar si niveli i parë dhe vetëm i parë. Mbi fenë është niveli i besimit. Feja është themeli, por jo fundi. Një ajet i Kur‘anit (49:14) adreson arabët para islamikë të cilët mburreshin se kishin besim (iman). Zoti i këshillon se edhe pse ata i janë dorëzuar në të vërtetë (islamit), besimi i vërtetë nuk ka hyrë ende në zemrat e tyre. Besimi kapërcen fenë madje si ta përshkruante atë. Dhe ekziston ende një nivel më lart besimit: ihsan, tradita e rrënjosur në cilësitë e të qenët i dashur dhe bukurisë (husn), është rruga përfundimtare e shenjtërimit. Ky është niveli i miqve të Zotit (Awliya), të shenjtët që mishërojnë përsosmërinë e njerëzimit. Të gjithë myslimanët imitojnë Muhamedin (s.a.s). Besimtari ka besim në Zotin e Muhamedit (s.a.s). Miqtë e Zotit takohen me Zotin e Muhamedit (s.a.s) në mënyrë të drejtpërdrejtë. Këto shenjtorë myslimanë janë ata që në fund të fundit mbajnë aromën e Muhamedit (s.a.s). Nëse të gjithë të aspirojnë për parajsën e Allahut, këta miq të Zotit të aspirojnë për jo më pak se Zotin.

Kjo është gjithashtu përmendur në disa nga mësimet e miqve të Zotit, të cilët përkushtoheshin mbi të gjitha në mishërimin e ihsanit. Një nga këto, Dhul‘Nun Misri, kishte një vizion që Zoti kishte mbledhur të gjithë njerëzimin. Ata u prezantuan me të mirat e botës materiale, dhe nëntë nga dhjetë persona dukeshin larg nga Allahu, të zhytur në çështjet e kësaj bote. Zoti më pas prezantoi ata që mbetën me parajsën dhe ndër ato që ngelën, nëntë nga dhjetë shkuan drejt fundit të parajsës. Për ata që mbetën, Allahu tregoi dënimin e xhehenemit, dhe nëntë nga dhjetë që kishin mbetur u larguan. Mbeti një grusht i vogël njerëzish. Zoti i pyeti se çfarë ata donin, pasi nuk ishin të magjepsur pas pasurisë tokësore, premtimi i parajsës apo kërcënimi i xhehenemit. Këto pak persona, të cilët përfaqësonin ata që aspirojnë jo vetëm për shpëtim, por për shenjtërim u përgjigjen se Allahu e di më së miri. Këto ishin ata të cilëve, ashtu si vetë Muhamedit (s.a.s), u ishte ofruar një zgjidhje mes pasurisë së kësaj bote, pasurisë së botës së përtejme dhe vetë Zotit, dhe ata kishin zgjedhur Zotin.

Cilësia e ihsanit, kësaj dashurie spirituale ndaj Allahut, ka qenë mishëruar nga burrat dhe gratë, aroma spirituale më e veçantë e të cilit në botën islamike do të ishte e Muhamedit (s.a.s)- ata që aspirojnë për të qenë si Muhamedi dhe rriten për të takuar Zotin ashtu siç Muhamedi u rrit për të takuar Allahun. Femra më e famshme ka qenë Rabi‘a, zemra e së cilës digjej nga dashuria e Allahut. Në një ndër lutjet e saj më të njohura, ajo thërret Allahun: O Zot, nëse të adhuroj ty nga frika e Ferrit, më digj në Xhehenem Nëse të adhuroj ty për shpresën e Parajsës më përjashto nga Parajsa Por, nëse të adhuroj ty për shkak të vetvetes, Mos më refuzo nga bukuria jote e përjetshme.

 Qeniet e ndriçuara si Rabi‘a dhe Dhu‗l-Nun kanë qenë përkujtues të trashëgimisë së Muhamedit (s.a.s): potencialit për tu ngritur në fronin e Zotit, për të përjetuar Zotin ballë për ballë dhe për shkak të dhembshurisë për njerëzimin zgjedhin të kthehen. Gjatë shekujve, poetët myslimanë përdorën një metaforë të bukur për këtë eksperiencë. Në mënyrë paradoksikale, përdoret imazhi i intoksikimit të verës, të cilën myslimanët do e kuptonin në mënyrë metaforike duke marrë parasysh që pijet alkoolike

ndalohen ne islam. Nëpërmjet këtij imazhi, dashuria dhe eksperiencat spirituale shikohen si një lloj intoksikimi, ku ai që na sjell "verën‖ (në mënyrë tipike Zoti, një i dashur, apo një mësues spiritual) mendohet si Saqi (kupë mbajtësi). Sipas fjalëve të këtyre poetëve, shpirtrat e shenjtë që ndjekin gjurmët e Muhamedit (s.a.s) e duan verën më pak dhe Kupë-Mbajtësin më shumë. Ata janë kthyer tek njerëzimi për hir të Zotit, jo për hir të eksperiencave spiritualë.